waan

Op dinsdag 22 februari 2022, precies tachtig jaar na de zelfverkozen dood van schrijver Stefan Zweig, komt een groep denkers en artiesten samen in Pakhuis de Zwijger in Amsterdam om van gedachten te wisselen over de betekenis van deze schrijver, humanist en chroniqueur van het Europese gedachtengoed in onze hedendaagse samenleving. Kaarten zijn via deze link te verkrijgen.

Voor Zweig eruit stapte tikte hij zijn memoires op. In De wereld van gisteren vergelijkt hij de opmaat naar de Eerste Wereldoorlog in 1914 met die naar de Tweede in 1939 en schrijft: “De oorlog van 1939 ging om de vrijheid, was een strijd in dienst van een concreet doel en dat maakt mensen hard en vastberaden. De oorlog van 1914 daartegenover diende een waandenkbeeld, de droom van een betere, rechtvaardiger en vreedzamer wereld. En alleen de waan maakt gelukkig, niet het weten.”

De waan heeft een slechte naam. Hij wordt structureel ondergewaardeerd. Als ik mensen tot in detail vertel wat ik 's nachts in mijn slaap heb meegemaakt, en hoe mooi en zacht die wereld was, steken ze zonder pardon een scherpe naald in mijn volgeblazen ballon: “Het was maar een droom...”

Ik denk dat veel soldaten op het slagveld en ook op andere terreinen, ergens ook wel weten dat dat waar ze voor vechten en hun leven voor geven een luchtspiegeling is. Maar het is een verzinsel waar ze in geloven omdat de werkelijkheid geen aantrekkelijk alternatief biedt. Zo is er ook geen reden om als God niet bestaat op te houden met bidden.