qua toon
In 2003 schreef ik in opdracht een gedicht voor toen nog koningin Beatrix, die 65 jaar oud werd. Ik las het gedicht voor in een door Ivo Niehe geproduceerde en gepresenteerde tv-uitzending en werd er zonder pardon uitgeknipt, omdat de toon van het gedicht niet bij de gelegenheid zou passen.
Een maand later werd ik samen met Tjitske Jansen uitgenodigd om een gedicht te komen voorlezen in het tv-programma Live & Cooking met Carlo Boszhard en Irene Moors. Tijdens de repetities werd ik apart genomen en gevraagd of ik ook gedichten had die qua toon wat beter bij de gelegenheid zouden passen. Ik zei dat ik die niet had en mocht voortijdig vertrekken.
Eind 2005 werd ik gevraagd om een gedicht te schrijven voor de nieuwjaarsreceptie van toen nog burgemeester Job Cohen in Amsterdam. Ik schreef een fel-realistisch gedicht over een stad die vanwege de aanleg van de Noordzuidlijn helemaal openlag en zodoende deed denken aan Stalingrad. Een stad ook die nasidderde van de brute moord op Theo van Gogh, met een burgemeester die ‘smoezelde’ dat alles goed zou komen. Het was dat woord, 'smoezelen', waar een rel over losbrak, omdat het antisemitisch zou zijn. Verzoek aan mij was of ik het woord niet wilde vervangen door: ‘mompelen’.
Die vraag deed me denken aan hoe Jim Morrison met The Doors het liedje Light My Fire ten gehore zou brengen in een live tv-programma en werd gevraagd om “Girl… we couldn’t get much higher” te vervangen door: “Girl… we couldn’t get much better.” Deed Jim niet en ik deed het natuurlijk ook niet, te meer omdat het natuurlijk niet alleen om een woordje gaat, maar men in zijn algemeenheid vindt dat een tekst qua toon niet bij de gelegenheid past.
Nu is het zeventien jaar later en Ruth Lasters, de stadsdichter van Antwerpen, schreef een kritisch gedicht over de labels en hokjes in het onderwijs. Volgens de schepen van Cultuur past het gedicht niet in het stadsdichterschap, dat verbindend zou moeten zijn. Er zou iets mis zijn met de toon van het gedicht.
Lasters heeft ontslag genomen en zal worden opgevolgd door een stadsdichter die poëzie schrijft zoals de schepen wil dat poëzie is. Niet guur, maar gezellig. Ik hoop dat dichters die gevraagd worden om Lasters op te volgen zullen weigeren, met als reden dat de toon van de uitnodiging niet bij de gelegenheid past. Of de schepen van Cultuur gewoon de middelvinger geven, dat mag ook.